“mutlak butlan” (kesin hükümsüzlük) kavramı, aslında sadece Türkiye’ye özgü değildir. birçok ülkenin hukuk sisteminde buna karşılık gelen benzer kavramlar bulunmaktadır. fakat isimlendirme ve teknik detaylar farklı olabilir. aşağıda, mutlak butlanın dünyadaki bazı örnekleri şöyle:
? 1. Alman Hukuku (BGB – Bürgerliches Gesetzbuch)
* “Geçersizlik (Nichtigkeit)” kavramı kullanılır.
* 138 BGB: Ahlaka aykırı sözleşmeler kesin olarak hükümsüzdür.
* § 134 BGB: Hukuka aykırı sözleşmeler de aynı şekilde geçersizdir.
* Bunlar Türk hukukundaki “mutlak butlan” ile aynıdır: kamu düzenine veya ahlaka aykırılık gibi durumlarda sözleşme baştan itibaren yok hükmündedir.
? 2. **Fransız Hukuku (Code Civil)
* “Nullité absolue” (mutlak hükümsüzlük) ve “nullité relative” (nispi hükümsüzlük)** ayrımı vardır.
* Nullité absolue, kamu düzenine aykırılık, ehliyetsizlik gibi durumlarda ortaya çıkar ve herkes tarafından ileri sürülebilir.
* Bu yönüyle Türk hukukundaki “mutlak butlan” kavramıyla tamamen örtüşmektedir.
? 3. İngiliz Hukuku (Common Law)
* Teknik olarak “mutlak butlan” kavramı bu adla geçmez ama karşılığı vardır:
* Void Contract: En başından itibaren geçersiz sayılan sözleşmeler.
* Örneğin: Taraflardan biri ehliyetsizse (örneğin çocuk), konu yasadışıysa (örneğin uyuşturucu satışı), sözleşme yok hükmündedir.
* Voidable Contract: İptal edilebilir sözleşmeler (Türk hukukundaki “iptal edilebilirlik” gibi).
? 4. İsviçre Borçlar Kanunu (OR)
* Türk Borçlar Kanunu’nun esin kaynağı olan İsviçre hukukunda da benzer hükümler bulunur:
* Ahlaka ve hukuka aykırı sözleşmeler geçersizdir.
* OR 20. madde: “Sözleşmenin konusu imkânsız, hukuka ya da ahlaka aykırıysa, geçersizdir.”
? 5. **Amerikan Hukuku
* Amerikan hukukunda da “Void Contract” terimi kullanılır.
* Taraflardan biri yasal ehliyete sahip değilse,
* Konu illegal bir faaliyet içeriyorsa,
* Kamu düzenine aykırılık varsa, sözleşme “void” olur.
* Federal veya eyalet yasaları bu konuda özel düzenlemeler içerir.
“Mutlak butlan” her ne kadar Türk hukukuna özgü bir terim gibi görünse de, “dünya hukuk sistemlerinde karşılığı olan evrensel bir kavramdır”. Kamu düzenine, hukuka veya ahlaka aykırılık durumunda sözleşmenin “baştan itibaren hükümsüz olması” hemen her medeni hukuk sisteminde kabul edilmektedir.
